Sautl-

Grunnvatnið streymir um jarðveginn og seytlar smám saman út í ár og vötn. Grunnvatnsflöturinn lækkar á þurrkatímum en hækkar aftur þegar rignir.

Þennan fróðleik má finna í bókinni Landafræði - maðurinn, auðlindirnar, umhverfið en hún liggur einmitt opin fyrir framan mig í þessum skrifuðu orðum. Þessi misgagnlegi fróðleikur vakti þó ekki áhuga minn heldur rak ég augun í orðið seytlar. Það er skrifað með ufsiloni. Ég ætla ekkert að rengja stafsetningarkunnáttu höfundar umræddrar bókar enda er ég alls enginn sérfræðingur í notkun þessa annars ágæta stafs. Mínar ær og kýr eru blessaður viðtengingarhátturinn sem er það skemmtilegasta sem finnst í íslensku máli. Ásamt reyndar orðunum annar hvor, annar hver, sinn hvor og sinn hver. Þeim er nauðgað miskunnarlaust á degi hverjum í munni þúsunda samlanda minna.

En það er nú ekki það sem ég var að pæla. Málfræðinördinn í mér fór umsvifalaust að velta því fyrir sér hvaðan þetta blessaða ufsilon væri komið í sögninni að seytla. Sautl-? Hvað er nú það? Nú dauðsé ég eftir því að hafa skilað mömmu aftur orðsifjabókinni.

Þegar málfræðinördinn fer á flug á annað borð getur verið erfitt að hemja hann. Í miðri bloggfærslu skrifaði ég orðið málfræðinörd. Og svo skrifaði ég það aftur. Og svo í þriðja skiptið í því augnamiði að ræða um orðið. Nú er spegúlasjónin þessi: segir maður kannski nördið? Í hámarki nördaskaparins keyrði ég villupúkann sem bloggið býður upp á. Mér til nokkurrar furðu gerði herra Púki engar athugasemdir við orðið málfræðinördinn, merkilegt nokk. Hins vegar kviknuðu afar áberandi viðvörunarljós við orðið nördið. Þar höfum við það.

Já, svona getur maður stytt sér stundirnar úti á landi. Næst tekur við húslestur í baðstofunni og svo sest fjölskyldan fyrir framan útvarpið og horfir á það. Yfir og út.

P.s. Ef einhver hefur hugmynd um hvaðan ufsilonið í seytla kemur má sá hinn sami hafa samband.

P.p.s. Mig grunar að Anton Karl sé jafnvel enn meiri málfræðinörd en ég og hafi svar á reiðum höndum handa mér. Ég veit hins vegar ekki hvort hann les þetta.

P.p.p.s Herra Púki mótmælti orðinu ufsilon hástöfum. 

Athugasemdir

[sn (IP-tala skráð) 1.11.2007 kl. 10:51]

Sko netið er til margra hluta nytsamlegt

þetta segir Orðabók Háskólans - ritmálsskrá

[íslenska] seytla skylt sötra, eldra sautra -  þar er líka að finna orðið seytla sem kvk no - í merkinunni lækjarspræna  -

[Anton (IP-tala skráð) 2.11.2007 kl. 13:28]

Sko. Ég er ekki nógu mikið nörd til að vita allt um uppruna seytla án þess að styðjast við heimildir en það getur verið ágætt að skoða Stafsetningarorðabók Halldórs Halldórssonar þegar maður er að pæla í því af hverju orð eru með ypsilon því að þar eru oft gefnar upp skýringar á því (Orðsifjabókin auðvitað líka mjög góð en ekki kannski alltaf og alls staðar við höndina). HH tengir þetta við no. seytill af d. søytel = 'forarpyttur' en nefnir einnig so. sötra. Sel það ekki dýrara en ég keypti það, sem er þó alveg sæmilega dýrt.

Nörd er eiginlega miklu skemmtilegri pæling því að ég veit ekki betur en að þetta orð sé farið að herma eftir orðinu foreldri (a.m.k. hjá sumum) að því leyti að það er oft í hk. í et. (sbr. nördið, foreldrið) en kk. í ft. (sbr. nördar, foreldrar). Samt er líklega réttast að segja að tökuorðið nörd hafi einfaldlega ekki ákveðið sig, orðið gæti lent í hvoru kyninu sem er en er enn sem komið er virkur kynskiptingur. Það er líklega hæpið að tala um rétt og rangt í sambandi við það.

Ég skrifa ypsilon frekar en ufsilon því ég vil endilega láta nöfn stafa byrja á stafnum sem nefndur er. Þetta eru ekki mjög pottþétt vísindi svo ég viti en það eru til málvöndunarathugasemdir sem mæla með ypsilson.